Wieś Czarnolas, położona w południowej części województwa mazowieckiego, jest miejscem ściśle związanym z Janem Kochanowskim, jednym z najwybitniejszych polskich poetów renesansu. Znajdujące się tam zabytki, w tym Muzeum Jana Kochanowskiego oraz okoliczny park, przyciągają miłośników literatury oraz turystów poszukujących śladów wyjątkowej przeszłości tego miejsca.
Jak dojechać do Czarnolasu?
Czarnolas leży na wschód od Radomia i na północ od trasy S12, łączącej miejscowości Zwoleń i Puławy. Najbliższym większym miastem są Puławy, a do Czarnolasu można dotrzeć, skręcając z drogi krajowej nr 79 lub trasy S12. Wieś, choć niewielka, licząca około 500 mieszkańców, stanowi istotny punkt na mapie historyczno-kulturalnej regionu. Czarnolas znajduje się około 45 km na wschód od Radomia, co czyni go stosunkowo łatwo dostępnym dla turystów z Mazowsza i okolic.
Muzeum Jana Kochanowskiego
Największą atrakcją Czarnolasu jest dwór Jabłonowskich, w którym od 1961 r. działa Muzeum Jana Kochanowskiego. Przestrzeń muzealna obejmuje 6 sal o łącznej powierzchni 250 m², gdzie można zobaczyć oryginalne wydania dzieł poety, historyczne opracowania oraz osobiste artefakty związane z Janem Kochanowskim. Na uwagę zasługują żelazne drzwi z herbem Korwin, kurdybanowy fotel oraz fragmenty kaplicy rodowej z Sycyny.
Muzeum prezentuje również zabytkowe meble, ceramikę, gobeliny, a także rzeźby i płaskorzeźby przedstawiające poetę. Wystawy są czynne przez cały rok, z wyjątkiem poniedziałków. Wstęp kosztuje 10 zł za bilet normalny i 8 zł za ulgowy. We wtorki zwiedzanie jest bezpłatne, co czyni muzeum jeszcze bardziej dostępnym dla szerokiej publiczności.
Warto zobaczyć w muzeum:
- oryginalne wydania dzieł Jana Kochanowskiego,
- kurdybanowy fotel oraz inne zabytkowe meble,
- fragmenty kaplicy rodowej z Sycyny,
- rzeźby i płaskorzeźby przedstawiające poetę.
Park przy pałacu w Czarnolesie
Przy muzeum rozciąga się malowniczy park krajobrazowy zaprojektowany w XIX w. przez czeskiego ogrodnika Józefa Stichę. W parku warto odwiedzić miejsce, gdzie kiedyś rosła słynna lipa z twórczości Kochanowskiego. Obecnie stoi tam obelisk oraz kamienny sarkofag upamiętniający jego córkę Urszulę. W parku znajduje się również kamień, który według legendy inspiruje każdego, kto na nim usiądzie.
W pobliżu można zobaczyć kaplicę wystawioną na miejscu dawnego dworu Kochanowskich. Budynek ten, powstały z inicjatywy księżnej Teresy Jabłonowskiej, zawiera figury przedstawiające rodzinę poety, a jego historia jest ściśle powiązana z dziedzictwem literackim Czarnolasu.
Co znajdziemy w parku:
- obelisk i sarkofag upamiętniające Urszulę Kochanowską,
- miejsce, gdzie rosła słynna lipa poety,
- kamień, który według legendy przynosi inspirację,
- kaplicę z figurami rodziny poety.
Historia dworu w Czarnolesie
Dwór w Czarnolesie pierwotnie należał do rodziny Kochanowskich herbu Korwin. Jan Kochanowski wraz z braćmi odziedziczył te włości w 1559 r. i zbudował tam dworek, który stanowił zarówno miejsce mieszkania, jak i pracy twórczej. Niestety pierwotny dwór spłonął w 1720 r., a obecny budynek pochodzi z XIX w. Wybudowany przez rodzinę Jabłonowskich, został zaprojektowany w stylu klasycystycznym przez architekta Jakuba Kubickiego.
Park oraz dwór przetrwały liczne zmiany właścicieli i były odnawiane w XX i XXI w., zachowując swoją historyczną wartość dla kolejnych pokoleń.
Jan Kochanowski w Czarnolesie
Jan Kochanowski urodził się w Sycynie, niedaleko Czarnolasu, około 1530 r. Po studiach m.in. w Krakowie i Padwie oraz podróżach po Europie, poeta osiadł w Czarnolesie w 1574 r. To tutaj stworzył wiele ze swoich najważniejszych dzieł, jak „Odprawa posłów greckich”. Niestety okres jego życia w Czarnolesie naznaczony był również osobistymi tragediami, w tym stratą córek Urszuli i Hanny.
Jan Kochanowski zmarł w 1584 r. poza Czarnolasem, jednak wieś ta pozostaje miejscem kojarzonym z jego twórczością i życiem.
Ciekawostki związane z Janem Kochanowskim:
- Jan Kochanowski odziedziczył Czarnolas w 1559 r.,
- w 1574 r. osiadł tam na stałe,
- stworzył dzieło „Odprawa posłów greckich” w Czarnolesie,
- życie poety w Czarnolesie było naznaczone osobistymi tragediami, w tym stratą córek.