Autorzy hymnu Niemiec
Autorem tekstu hymnu Niemiec był August Heinrich Hoffmann von Fallersleben – niemiecki poeta, językoznawca i historyk literatury. Jego dzieło powstało w 1841 roku na wyspie Helgoland, będącej wówczas pod kontrolą brytyjską. Pieśń składała się z trzech zwrotek, a jej pierwsza linia brzmiała: „Deutschland, Deutschland über alles”. Melodia została zapożyczona z wcześniejszego hymnu austriackiego Kaiserlied, skomponowanego przez Josepha Haydna. Tekst pieśni wyrażał dążenie do jedności narodowej w czasach podziału Niemiec, odrzucając regionalne spory i partykularyzmy.
Historyczne znaczenie i ewolucja hymnu Niemiec
Uznanie i zmiany w okresie Republiki Weimarskiej
Pierwsze oficjalne uznanie pieśni jako hymnu nastąpiło w Republice Weimarskiej za prezydentury Friedricha Eberta w 1922 roku. Wcześniej, za czasów Cesarstwa Niemieckiego, pieśń cieszyła się popularnością, jednak była postrzegana jako zbyt demokratyczna i egalitarna.
Wykorzystanie w okresie narodowego socjalizmu
W latach 1933–1945 pierwsza zwrotka hymnu była szczególnie eksponowana przez narodowych socjalistów, którzy wykorzystywali jej wymowę w propagandzie. Po II wojnie światowej publiczne wykonywanie pierwszej zwrotki zostało zarzucone, gdyż wspomniane w niej geograficzne punkty odniesienia znajdowały się poza granicami Niemiec.
Próby zmiany hymnu
W 1950 roku podjęto próby wprowadzenia nowego hymnu, jednak zakończyły się one niepowodzeniem. Tymczasowo wykorzystywano inne utwory, takie jak „Oda do radości” Beethovena. W 1952 roku kanclerz Konrad Adenauer zaproponował powrót do utworu Hoffmanna von Fallerslebena i Haydna, lecz zdecydowano się oficjalnie używać wyłącznie trzeciej zwrotki zaczynającej się od słów „Einigkeit und Recht und Freiheit” („Jedność, prawo i wolność”), co zostało zaakceptowane przez prezydenta Theodora Heussa i opublikowane w Dzienniku Urzędowym.
Hymn Niemiec po zjednoczeniu kraju
Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 roku kwestia hymnu była ponownie dyskutowana. Federalny Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 marca 1990 roku potwierdził, że jedyną oficjalną częścią hymnu pozostaje trzecia zwrotka utworu Lied der Deutschen. Rok później decyzję tę potwierdzili ówczesny prezydent Richard von Weizsäcker oraz kanclerz Helmut Kohl w opublikowanej wymianie listów.
Zakazana zwrotka i jej status prawny
Pierwsza zwrotka
Pierwsza zwrotka hymnu, choć nie jest już oficjalnie używana, czasem omawiana jest w niemieckich szkołach jako część dziedzictwa literackiego. Pomimo kontrowersji związanych z historycznym kontekstem pierwszej zwrotki, jej publiczne wykonywanie nie jest prawnie zabronione w Niemczech.
Rzadkie użycie
Ze względu na kontekst jej treści, publiczne wykonywanie pierwszej zwrotki bywa niezwykle rzadkie i budzi mieszane reakcje. Wspomniane w niej rzeki, takie jak Moza, Memel, Adyga i Bełt, nie znajdują się już na terytorium Niemiec, co dodatkowo czyni jej treść nieaktualną.
Zachowane autografy hymnu
Po II wojnie światowej jeden z kilku autografów hymnu autorstwa Hoffmanna von Fallerslebena znalazł się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Stało się to w wyniku przejęcia przez Polskę Biblioteki Pruskiej w 1945 roku. Dokument ten stanowi jedno z cennych źródeł historycznych dotyczących pieśni.
Symboliczne znaczenie hymnu
Trzecia zwrotka hymnu Niemiec, obecnie jedyna oficjalna, podkreśla wartości takie jak jedność, prawo i wolność, które mają być fundamentem niemieckiego państwa. Te uniwersalne idee nawiązują do demokratycznych zasad i pokojowego współistnienia, co czyni hymn ważnym symbolem narodowym, szczególnie po trudnych doświadczeniach XX wieku.
Hymn jako symbol tożsamości
Wynikające z przeszłości kontrowersje i przemiany dowodzą, jak bardzo hymn Niemiec jest nieodłącznie związany z historią kraju oraz jego dążeniem do jedności i wspólnych wartości. Współczesne znaczenie hymnu opiera się na jego zdolności do łączenia Niemców wokół wspólnych demokratycznych idei, co czyni go istotnym elementem niemieckiej tożsamości narodowej.